Η πτώση της δημοτικότητας των Podemos μειώνει την προοπτική η Ισπανία να μπει σε μια ελληνικού τύπου αντιπαράθεση με τους πιστωτές της αναφέρει η αμερικανική εταιρία πληροφοριών

Στις 9 Μαρτίου, η ισπανική εφημερίδα El Pais δημοσίευσε τα αποτελέσματα της τελευταίας δημοσκόπησης της Metroscopia, υπογραμμίζοντας ότι, για πρώτη φορά μετά το θάνατο του φασίστα ηγέτη Φ. Φράνκο το 1975, τέσσερα κόμματα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, θα δώσουν την μάχη των εκλογών, με τους Podemos  να προηγούνται με μικρή διαφορά.

Η άνοδος των Podemos υπήρξε δραματική. Από την ίδρυσή τους τον Ιανουάριο του 2014 στη Μαδρίτη, το κόμμα έχει μεγαλώσει με υπέρμετρη ταχύτητα, προχωρώντας πιο πέρα από τις ρίζες του στην κίνηση των Αγανακτισμένων εναντίον της λιτότητας, που ενέπνευσαν παρόμοιες εκστρατείες σε όλο τον κόσμο. Ο Pablo Iglesias, ιδρυτής και ηγέτης του κόμματος, υπήρξε το πρόσωπο και η κινητήρια δύναμη πίσω από το κόμμα, και αυτός που τακτικά εμφανίζονται σε τηλεοπτικές εκπομπές και σε ομιλίες. Το μήνυμά του εστιάζει στην απογοήτευση έναντι του status quo, προσελκύοντας έναν λαό που εξακολουθεί να υποφέρει από ανεργία στο 24%. Έχει χλευάσει του συστημικούς πολιτικούς του ΡΡ και του PSOE ως τα μέλη της διεφθαρμένης “ελίτ”, χαρακτηρίζοντας παράλληλα τους Podemos ως κόμμα του λαού.

Το πλεονέκτημα των Podemos έγκειται στην αδυναμία των παραδοσιακών κομμάτων να αποφύγουν την φθορά των πολιτικών σκανδάλων. Από το 2013, το κυβερνών PP βρίσκεται υπό το σκοτεινό σύννεφο του σκανδάλου διαφθοράς στο οποίο εμπλέκεται ο πρώην ταμίας του κόμματος, Luis Barcenas. Δύο ακόμη σκάνδαλα αποκαλύφθηκαν τον Οκτώβριο του 2014, το ένα αφορούσε πιστωτικές κάρτες στις οποίες εμπλέκονται μέλη τόσο του ΡΡ όσο και του PSOE, και το δεύτερο, ένα σκάνδαλο διαφθοράς με τη σύλληψη 51 ανώτερων αξιωματούχων, μεταξύ των οποίων έξι δήμαρχοι και αρκετά ανώτερα μέλη του κόμματος PP. Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι ζήτησε συγγνώμη από τον ισπανικό λαό, με την δημοτικότητά των Podemos  εκτινάχθηκε απότομα, από 13,8% στο 27,7% μόλις σε ένα μήνα, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση.

Η ζωή στην κορυφή

Οι Podemos πέρασαν τους επόμενους μήνες, εδραιώνοντας τη θέση τους. Διατηρώντας το μήνυμά τους κάπως ασαφές, το κόμμα κατάφερε να αντλήσει οπαδούς και από τα δύο συστημικά κόμματα. Αντί να τοποθετηθούν στον παραδοσιακό άξονα αριστεράς-δεξιάς, οι Podemos ανέπτυξαν την θεματολογία τους στο πλαίσιο μιας μάχης κορυφής με την βάση, έστω και αν οι ρίζες και οι δεσμοί τους είναι σαφώς στην αριστερά. Έχουν επίσης αποφύγει να ακολουθήσουν μια σκληρή γραμμή για τον εθνικισμό, ένα ευαίσθητο θέμα στην Ισπανία. Η χαλαρότητα αυτή στην πολιτικής και την υπόσχεση της αλλαγής υπήρξε μια αποτελεσματική τεχνική για την προσέλκυση των δυσαρεστημένων ψήφων τόσο από το ΡΡ όσο και το PSOE.

Στο μεταξύ, ο Iglesias έχει εμβαθύνει τους δεσμούς του κόμματος με τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα. Στις 22 Ιανουαρίου μίλησε στην Αθήνα, λίγες μόλις μέρες πριν κερδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ τις βουλευτικές εκλογές, μία από τις πολλές περιπτώσεις που ο Iglesias και ο Αλέξης Τσίπρας υποστήριξαν δημόσια ο ένας τον άλλον. Οι δύο ηγέτες έχουν πολλές πολιτικές ομοιότητες και μηνύματα. Το μήνυμα εναντίον της λιτότητας που έφερε τον Ιγκλέσιας στο προσκήνιο στην Ισπανία αποτέλεσε την ίδια πλατφόρμα με την οποία κέρδισε ο Τσίπρας τις εκλογές, την ώρα που και οι δύο ηγέτες έθεσαν την προοπτική επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους των χωρών τους με τους ευρωπαίους πιστωτές τους. Έχουν, επίσης, συνδεθεί με μια τύπου Τσάβες στιλ πολιτική θεώρηση των πραγμάτων. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Nicolas Maduro αστειεύτηκε πρόσφατα ότι αν επρόκειτο να θέσει υποψηφιότητα για πρωθυπουργός της Ισπανίας, θα είχε προοπτική, λαμβάνοντας υπόψη το πόσο ο ισπανικός Τύπος γράφει γι ‘αυτόν.

Υπερηφάνεια πριν από την πτώση

Τον Ιανουάριο, οι Podemosεμφανίστηκαν σε καλή θέση για τις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου, με πολύ καλά ποσοστά, και με τα μέλη του να γιορτάζουν δημοσίως για τους έλληνες συναδέλφους τους που πήραν την εξουσία, την ώρα που το PPπροχωρά με δυσκολία και το PSOEπαρακολουθεί την πτώση των ποσοστών του μήνα με τον μήνα.  Τις τελευταίες έξι εβδομάδες, ωστόσο, η τύχη του κόμματος γυρίζει. Προέκυψαν δύο απροσδόκητες εξελίξεις, έχοντας την δυνατότητα η καθεμία να προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στα σχέδια των Podemos, καθώς η στενή σύνδεση του κόμματος με την Ελλάδα να αρχίζει να μοιάζει με έναν μοιραίο εσφαλμένο υπολογισμό.

Το πρώτο μεγάλο πλήγμα συνέβη όταν οι Podemos ενεπλάκησαν σε σκάνδαλο διαφθοράς. Ένα από τα ιδρυτικά μέλη του είναι ύποπτος φορολογικής απάτης για κονδύλια που έλαβε ως σύμβουλος σε κάποιες από τις λεγόμενες Μπολιβαριανές Δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής, δηλαδή Εκουαδόρ, Βολιβία, Βενεζουέλα και Νικαράγουα. Επειδή μεγάλο μέρος της ρητορικής των Podemos βασίζεται στην κάθαρση της απληστίας και της διαφθοράς της υπάρχουσας πολιτικής τάξης, ένα τέτοιο σκάνδαλο, μέσα στους κόλπους του υπονομεύει την πλατφόρμα πάνω στην οποία στηρίζεται.

Μιανέαπρόκληση.

Η δεύτερη σημαντική εξέλιξη ήρθε όταν τα αποτελέσματα δημοσκόπησης του Φεβρουαρίου ανέδειξαν την άφιξη στην πολιτική σκηνή ενός νέου καταλανικού κόμματος, τους Ciudadanos.

Συγκροτήθηκε το 2006 ως περιφερειακό κόμμα που αντιτίθεται στην ανεξαρτησία της Καταλονία, βελτιώνοντας σταδιακά τις επιδόσεις τους στις περιφερειακές εκλογές. Επίσης εξέπληξε πολλούς όταν τον Ιανουάριο έλαβε στις δημοσκοπήσεις 12,2%, μόλις ένα μήνα μετά την ανακοίνωση ότι θα θέσει υποψηφιότητα στις εθνικές εκλογές. Όπως οι Podemos, στηρίζεται στην ιδέα ότι το κύριο πρόβλημα της Ισπανίας είναι η ανισότητα, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Επιπλέον, οι Ciudadanos έχουν πάρει την βοήθεια ενός πολύ γνωστού οικονομολόγου, ο οποίος έχει σταχυολογήσει κάποιες σαφείς οικονομικές πολιτικές, σημαντικά λιγότερο ριζοσπαστικές από αυτές που επικαλούνται οι Podemos, βοηθώντας έτσι τους Ciudadanos να προσελκύσουν τους πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους.

Ακόμα πιο σημαντικό, διαθέτουν τη στάση του νεοεισερχόμενου στην Ευρώπη. Είναι πολύ λιγότερο επιθετικοί από ό,τι ΣΥΡΙΖΑ και οι Podemos, επειδή υποστηρίζουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη την Νότια Ευρώπη. Η ταυτότητα του κόμματος που αντίκειται στην απόσχιση ασκεί επίσης πίεση στους Podemos να λάβουν σκληρότερη  θέση στο ζήτημα, κάτι που θα μπορούσε να απομακρύνει κάποιους από τους πιο εθνικιστές ψηφοφόρους του.

Στην ουσία, αν και τα δύο κόμματα έχουν κάπως διαφορετικές ιδεολογίες, οι Ciudadanos και οι Podemos βρίσκονται σε άμεσο ανταγωνισμό. Οι Podemos θα πρέπει να παλέψουν επί ίσοις όροις αντί να χτυπούν εναντίον του συστήματος, όπως έκαναν στο παρελθόν. Στην πραγματικότητα, από ορισμένες απόψεις, φαίνεται ότι νέος αντίπαλος των Podemos μπορεί να τους υπερκεράσει.

Εν τω μεταξύ, οι εξελίξεις στην Ελλάδα δείχνουν ότι ο Ιγκλέσιας ενδεχομένως έκανε ένα πολιτικό λάθος, όταν συνδέθηκε τόσο στενά με τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι διαπραγματεύσεις του Φεβρουαρίου για το χρέος έδειξαν την βαθιά αποφασιστικότητα των ευρωπαίων δανειστών να αρνηθούν στους ριζοσπάστες έλληνες την ελευθερία κινήσεων. Η Ελλάδα αποδείχθηκε ανίκανη να κερδίσει σημαντικές παραχωρήσεις (από τους ευρωπαίους), και οι δύο πλευρές συμφώνησαν τελικά σε μια παράταση τεσσάρων μηνών, αναβάλλοντας τη βασική αντιπαράθεση μέχρι τον Ιούνιο. Οι ισπανοί ψηφοφόροι θα παρακολουθούν τις διαπραγματεύσεις, και στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να κάνει έναν ταπεινωτικό συμβιβασμό ή να βγει από την ευρωζώνη, το γεγονός αυτό δεν θα τους ικανοποιήσει, και σίγουρα θα σημειώσουν τη διασύνδεση με τους Podemos, διαβρώνοντας την στήριξη στο κόμμα πριν από τις ισπανικές εκλογές.

Με όλα τα εμπόδια, δεν προκαλεί έκπληξη η πτώση των ποσοστών των Podemos από 22,7% σε 22,5%. Την ίδια στιγμή, εξηγείται η άνοδος των Ciudadanos από 12,2% σε 18,4%.  Τώρα, μόνο τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες χωρίζουν τα τέσσερα μεγάλα κόμματα της Ισπανίας.

Μια ματιά στο μέλλον

Μέχρι οι Ciudadanos να εμφανιστούν τον Φεβρουάριο, φαινόταν ότι οι εκλογές του Δεκεμβρίου θα είναι μια τριπλής κατεύθυνσης μάχη, στην οποία το PP ή οι Podemos θα φλερτάρουν με το εξασθενημένο PSOE για εταίρο του συνασπισμού. Τώρα οι Ciudadanos απειλούν να αλλάξουν τη δυναμική για την δημιουργία μιας συμμαχίας με το ΡΡ ή PSOE.

Ενώ οι Podemos απολαμβάνουν φαινομενικά συνεχή αύξηση της δημοτικότητας τους, υπήρχε μια ευδιάκριτη δυνατότητα να κερδίσει τον έλεγχο της Βουλής, οδηγώντας τη χώρα σε μια ελληνικού τύπου αντιπαράθεση για το χρέος με τους δανειστές. Η αυξανόμενη όμως αδυναμία των Podemos και η άνοδος των Ciudadanos απομακρύνουν την προοπτική αυτή. Ενώ το ρεύμα που επικρατεί στην Ευρώπη είναι προς την κατεύθυνση του κατακερματισμού, προς το παρόν, η Ισπανία θα συνεχίσει να αγωνίζεται εναντίον του.

Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής στις 15/3/15