Την περασμένη εβδομάδα επισκέφθηκε τη χώρα μας ο Βούλγαρος πρόεδρος Ράσεν Πλεβενλίεφ. Αφότου βυθιστήκαμε στην κρίση, λίγοι ξένοι αρχηγοί κράτους είχαν πραγματοποιήσει επίσημες επισκέψεις στην Ελλάδα (πέρυσι είχαν έρθει μόνο οι πρόεδροι της Αρμενίας και της Ουκρανίας), αλλά η επίσκεψη του Βούλγαρου προέδρου πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τον Τύπο και την κοινή γνώμη. Αυτό είναι ένδειξη των ομαλών σχέσεων ανάμεσα σε δύο χώρες που είναι γείτονες, σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι όμως και απόδειξη της εντονότατης ενασχόλησής μας με την κρίση και τις επιπτώσεις της, η οποία δεν μας επιτρέπει να δούμε πέρα από το δράμα της ημέρας και να αντιληφθούμε τις κοινές προοπτικές με τους γείτονές μας.
Εως πρόσφατα, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά και κάθε επαφή της Ελλάδας με τη Βουλγαρία ήταν σημαντικό γεγονός – χωρίς να ανατρέξουμε στις έχθρες των πολέμων του περασμένου αιώνα. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα βρέθηκε στη δυτική πλευρά του Σιδηρού Παραπετάσματος, ενώ η Βουλγαρία ήταν βασικό μέλος του Σοβιετικού Μπλοκ. Οι δύο χώρες προχωρούσαν σε διαφορετικούς κόσμους, με την Ελλάδα να χαίρεται μια ευημερία που οι χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού θα αργούσαν πολύ να προσεγγίσουν.
Και όμως, όταν τον Μάρτιο του 1987 η Ελλάδα και η Τουρκία βρέθηκαν ξαφνικά στα πρόθυρα πολέμου, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας έσπευσε στη Βουλγαρία για επαφές με την ηγεσία της. Η δραματική κίνηση έκανε μεγάλη εντύπωση διεθνώς, υπογραμμίζοντας ότι την ώρα της κρίσης με σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, η Αθήνα εμπιστευόταν περισσότερο ένα μέλος του Σοβιετικού Μπλοκ απ’ ό,τι τους «επίσημους» συμμάχους της. Αλλωστε, δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια αφότου η σύμμαχος Τουρκία είχε εισβάλει στην Κύπρο και το ΝΑΤΟ δεν είχε καταφέρει ούτε να την απαγκιστρώσει ούτε να την τιμωρήσει. Με αυτήν την κίνηση, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου ήθελε να υπογραμμίσει την καχυποψία του για τους Συμμάχους και να δείξει ότι η Ελλάδα θεωρούσε τη Βουλγαρία καλύτερο φίλο από τους συμμάχους της. Ηθελε, επίσης, να αποδείξει την «αδέσμευτη» εξωτερική πολιτική που το ΠΑΣΟΚ είχε κάνει σημαία.
Για πολλά χρόνια, η Ελλάδα ήταν στην προνομιούχο θέση να είναι η μόνη χώρα της περιοχής που ήταν και μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Μπορούσε να αυτοσχεδιάζει στις σχέσεις της με γείτονες οι οποίοι στο παρελθόν φιλοξενούσαν ελληνικούς πληθυσμούς και ήταν πεδίο ελληνικής επιχειρηματικότητας, αλλά τότε βρίσκονταν σε άλλο γεωστρατηγικό στρατόπεδο. Την ίδια ώρα, οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι ανέχονταν τους πειραματισμούς μας επειδή η Ελλάδα ήταν σημαντικό κομμάτι του ΝΑΤΟ. Πέρα από τις εντυπώσεις, όμως, αργήσαμε να εκμεταλλευθούμε τις ευκαιρίες. Σήμερα, που εμείς βρισκόμαστε σε κρίση και οι γείτονες είναι και εταίροι μας, τα Βαλκάνια θα έπρεπε να είναι πρώτος στόχος για την ανάπτυξη της οικονομίας μας και για σχέσεις ουσιαστικής φιλίας.
