Που φαίνεται ότι καταλήγουν οι 10 Προκαθήμενοι της Ορθοδοξίας
Του Αλέξανδρου Στεφανόπουλου
Κολυμβάρι Δήμου Πλατανιάς Χανίων – Κρήτη
Συν Θεώ οδεύουμε προς το τέλος των εργασιών αυτής της Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας που συνήλθε υπό την προεδρεία της Α.Θ.Π. Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.
Επί πέντε ολόκληρες ημέρες διαβουλεύονται οι Προκαθήμενοι των Δέκα Εκκλησιών εκ των Δεκατεσσάρων της Ορθοδοξίας με την ουσιαστική συμμετοχή -όπως διαβεβαιώνουν επισήμως οι εκπρόσωποι τύπου- και 290 Αρχιερέων και Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Μέχρι στιγμής φαίνεται να έχουν εγκριθεί και προωθούνται προς υπογραφή το κείμενο για την «Αποστολή της Ορθοδοξίας στον σύγχρονο κόσμο» αν και αρκετοί εκ των Αρχιερέων μας θα περίμεναν να είναι και πιο τολμηρό ώστε από τις γενικόλογες αναφορές να περνά και σε πιο εξειδικευμένα ζητήματα όπως οι επιπτώσεις της άκρατης ελεύθερης οικονομίας και άλλα ζητήματα που καίνε σήμερα την παγκόσμια κοινότητα. Έχουν συζητηθεί επίσης το κείμενο που αφορά στην Διαποίμανση της Ορθόδοξης Διασποράς και το οποίο συναντά αρκετές δυσκολίες στην εφαρμογή του πειραματικού θεσμού των επισκοπικών Συνελεύσεων που ουδέν επί της Ουσίας έχουν προσφέρει από το 2009 μέχρι σήμερα αφού ούτε να αποφασίζουν μπορούν ούτε άλλη αρμοδιότητα έχουν πέραν του γεγονότος ότι σε πρώτη φάση απλώς διαβουλεύονται και συζητούν οι Ορθόδοξοι Επίσκοποι όλων των Εθνοτήτων ανά ήπειρο.
Το συγκεκριμένο κείμενο δείχνει να «ξεπερνά» τις όποιες δυσκολίες αλλά μάλλον πάει να παγιώσει ένα λάθος θεσμό και αυτό το έχουν επισημάνει αρκετοί εκ των Αρχιερέων που έχουν συμμετάσχει σε αυτό τον νεοφανή θεσμό στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Το τρίτο κείμενο που αφορά «το μυστήριο του γάμου και τα κωλύματα αυτού» και αφορά κυρίως τον δεύτερο γάμο του έγγαμου κληρικού ή το γάμο ενός Ορθόδοξου/ης με ένα αλλόδοξο (σε κάποιες περιπτώσεις και αλόθρησκους) και σε αυτό το κείμενο φαίνεται να βρίσκονται τα σημεία σύγκλησης με διάθεση συγκατάβασης και κατανόησης εκ μέρους των Αρχιερέων της Ορθοδοξίαςπου κανονικά στο σύνολο τους είναι άγαμοι/ αφιερωμένοι όπως οι Μοναχοί της Εκκλησίας μας.
Το τέταρτο κείμενο που επίσης συζητείται και βαίνει προς το τέλος του, από πλευράς εισηγήσεων είναι αυτό για το ζήτημα της νηστείας και τις νέες οδηγίες-κατευθύνσεις που επιχειρεί να δώσει καθώς στο διάβα των αιώνων η Ορθόδοξη Εκκλησία απλώθηκε και σε ηπείρους όπου οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ξένες και διάφορες προς άλλες με εκείνες που ζούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί και οι πατέρες της Εκκλησίας ενώ επιχειρεί να αντιμετωπίσει και τις νέες συνθήκες που βιώνει ο άνθρωπος κάτω από νέες ασθένειες όπου οφείλει και υποχρεούται να ακολουθεί μια συγκεκριμένη αγωγή άρα και να τελεί υπό ειδικές και κατ οικονομίαν συνθήκες σε περίοδους μεγάλης νηστείας, μέριμνα που κυρίως αφορά την ζωή των μοναχών και μοναζουσών.
Το πέμπτο κείμενο που αφορά στο περί αυτονομίας και παραχωρήσης/αναγνώρισης μιας Εκκλησίας αν και φαίνεται να περνά αρκετούς σκοπέλους και με την μαεστρία και διπλωματία των δηλώσεων, ένθεν κακείθεν, και εν προκειμένω ο λόγος για την υποβόσκουσα εδώ και 10ετιες διένεξη μεταξύ Φαναρίου και Αθήνας για το καθεστώς των Νέων Χωρών (37 Μητροπόλεις που αν και ανήκουν στην δικαιοδοσία της εθνικής επικράτειας και άρα θα έπρεπε να ανήκουν αντίστοιχα στην Ελλαδική Εκκλησία εν τούτοις επιτροπικώς η διαποίμανση τους έχει παραχωρηθεί με τον συνοδικό τόμο του 1928 στην Ελλαδική Εκκλησία αλλά η πνευματική δικαιοδοσία εξακολουθεί να ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο) αλλά σημασία όμως έχει τι θα αναφέρονται στα κείμενα που θα υπογραφούν καθώς screpta manet (τα γραπτά μένουν) και όχι οι όποιες κατά καιρούς δηλώσεις γίνονται… Δηλώσεις έχουν γίνει ξανά και ξανά κατά τα παρελθόντα έτη και η πράξη τις έχει ανατρέψει ουκ ολίγες φορές. Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται καθώς αφορά και άλλες Εκκλησίες με παρόμοια προβλήματα στο εσωτερικό της, όπως π.χ μεγάλα τέτια ζητήματα έχει και η Εκκλησία της Ρωσίας που αν και απούσα οφείλει πάλι στο πλαίσιο της Ορθοδοξίας , για αυτό και έχασε μια τεράστια ευκαιρία να είναι παρών σε μια μείζονος σημασία έκφραση της Ορθοδοξίας όπως η επαναλειτουργία του Συνοδικού Θεσμού σε Πανορθοδόξο επίπεδο.
Ανάλογα ίδιας φύσεως με την Ελλαδική Εκκλησία που για τον ένα η τον άλλο λόγο αποκόπτονται από τη γεννήτωρ Εθνική Εκκλησία τους όπως η Ουκρανία, που μέχρι πρότινος πριν τα μεγάλα πρόσφατα γεγονότα της Ουκρανίας ανήκε στην Εκκλησία της Ρωσίας εν τούτοις και επειδή τα γεγονότα και η ιστορία πολλές φορές ξεπερνά αλλά ποτέ δεν προσπερνά την Εκκλησία που οφείλει και μέριμνα να έχει και πρόνοια να ενώνει τα παιδιά της, και σήμερα ζητά την αναγνώριση της από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Βήμα που αν γίνει, στην παρούσα φάση, θα βαθύνει, έτι περαιτέρω το χάσμα μεταξύ Ρωσίας και αυτή την φορά όχι μόνο μεταξύ Φαναρίου και Μόσχας αλλά θα διευρυνθεί και προς άλλες Εκκλησίες που σήμερα μετέχουν των εργασιών Αυτής της Μοναδικής και όχι κατ αντιγραφής -copy paste- προηγούμενων Συνόδων. Και αυτό το κείμενο συναντά αρκετές δυσκολίες και είναι περίπου βέβαιον πως και να προχωρήσει προς το στάδιο των υπογραφών το πιθανότερο είναι πως δεν θα γίνει αποδεκτό από τις Εκκλησίες που λείπουν και είναι απούσες από τούτη την κορυφαία και ιστορική έκφραση της Ορθοδοξίας.
Το μεγάλο όμως εμπόδιο που συναντά ανυπέρβλητα εμπόδια αν δεν γίνουν πολλές και σοβαρές τροποποιήσεις, αναγκαίες για να κρατήσουν την ενότητα της Ορθοδοξίας και όσων βρίσκονται μέσα «κεκλεισμένων των Θυρών»-αυτή η έκφραση που δεν κολακεύει και τόσο τον Συνοδικό Θεσμό καθώς αν η Ορθόδοξη Εκκλησία ξεχώρισε σε κάτι ανά τους αιώνες από την Δυτική Εκκλησία και όλες τις διασπάσεις της, είναι η απόλυτη διαφάνεια της και η καθαρότητα της. Ούτε η μυστικοπάθεια και η διάθεση απόκρυψης κειμένων ή αποφάσεων ώστε να είναι κτήμα των ολίγων μόνον, χαρακτηριστικό όλης της υπέρ 50ετους προσπάθειας της Προσυνοδικής διαδικασίας αν και σε πανορθόδοξο επίπεδο εν τούτοις μόνο πολύ λίγοι γνώριζαν, πάντως όχι η πλειοψηφία του Πιστού Λαού, τις συζητούνταν μέσα στις επίσης κεκλεισμένων των θυρών συναντήσεις των Προσυνοδικών Πανορθοδόξων Διασκέψεων και Συνάξεων ακόμα και αυτών των προκαθημένων. Μόλις πρόσφατα δόθηκαν στην δημοσιότητα τα έξι κείμενα που είχαν λάβει προέγκριση στο στάδιο της προετοιμασίας -κανονικά δέκα είχαν προετοιμαστεί αλλά τα άλλα τέσσερα ζητήματα τα άφησε η Σύναξη των Προκαθημένων στο Σαμπεζί της Γενεύης τον Ιανουάριο του 2016 για εν ευθέτω χρόνω(…)- και αυτό χάρη στην επιμονή και εργώδη προσπάθεια της Ρωσικής Εκκλησίας που επέμενε μέχρι τέλους να δοθούν στην δημοσιότητα να τα μάθει ο Πιστός Λαός να πει την άποψη και να εκφράσει την άποψη και την γνώμη του ώστε έτσι πράγματι στην Συνοδική διαδικασία αυτής της διαβούλευσης να μετέχει και το Λογικό Ποίμνιο, ο Πιστός Λαός και τούτο πρέπει να της αναγνωριστεί. Το κείμενο λοιπόν που εξετάζει και πραγματεύεται τις σχέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο συναντά πάρα -μα πάρα – πολλές δυσκολίες.
Δυσκολίες που οφείλουν και πρέπει όλοι να κάνουν ένα βήμα πίσω και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ίσως με γενναιότερα αισθήματα παραμερίζοντας τις όποιες εσωτερικές αγωνίες τους για τις σχέσεις του με τις άλλες Δυτικές και Χριστιανικές Κοινότητες. Ειδάλλως οι κίνδυνοι που διατρέχουν αυτό το μεγάλο και ιστορικό ενχείρημα επαναλειτουργίας σε Πανορθόδοξο επίπεδο του Συνοδικού Θεσμού μετά από πράγματι μια 1000ετηρίδα και πλέον θα τιναχτεί στον αέρα και τότε θα δικαιωθούν και οι απούσες Εκκλησίες και όσοι σήμερα λοιδορούνται ή απειλούνται, πως θέτουν εαυτόν εκτός Εκκλησίας καθώς οι μη αποδοχή εκ μέρους τους των αποφάσεων της παρούσας Συνόδου συνιστά αίρεση και μάλιστα την μεγαλύτερη όλων! Που δεν είναι άλλη -και έτσι είναι – από τον εγωκεντρισμό! Μόνο που στην παρούσα φάση δεν είναι έτσι. Ούτε περί αιρέσεως θα πρόκειται ούτε περί πλάνης.
Αν κάτι ξεχώριζε την Ορθοδοξία από όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες αν τον κόσμο είναι το αδιαμφισβήτητο γεγονός του μεγάλου και αέναου διαρκούς και ζωντανού «μυστηρίου της αποδοχής».
