Σπύρος Σκούρας: Ο μεγάλος Έλληνας του Hollywood

Πρόσωπα: Αφιέρωμα στον πρωτοπόρο της κινηματογραφικής βιομηχανίας

Ο Σπύρος Π. Σκούρας (28 Μαρτίου, 1893 – 16 Αυγούστου, 1971) ήταν Ελληνικής καταγωγής Αμερικανός, διευθυντικό στέλεχος σε κινηματογραφικές εταιρείες και πρόεδρος της 20th Century Fox από το 1942 έως και το 1962. Η προφορά του στα αγγλικά, όντας μετανάστης στην Αμερική από την Ελλάδα, ήταν τόσο διαβόητη ώστε ο Μπομπ Χόουπ είχε πει κάποτε “Ο Σπύρος είναι εδώ (σ.σ. στην Αμερική) 20 χρόνια αλλά ακούγεται σαν να έρχεται την επόμενη εβδομάδα”. Ο Σκούρας στη μακρόχρονη καριέρα του επέβλεψε την παραγωγή ταινιών όπως η μυθική Κλεοπάτρα του 1963 αλλά και τη δημιουργία του συγκροτήματος Century City (μια πόλη-στούντιο 176 εκταρίων) στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια.

Τα Πρώτα Χρόνια

Ο Σπύρος Σκούρας γεννήθηκε το 1893 στο Σκουροχώρι της Ηλείας, από αγροτική οικογένεια. Ο πατέρας ήταν βοσκός. Τα παιδικά χρόνια του σημαδέυτηκαν από τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες της Ελλάδας, που επικρατούσαν την περίοδο των αρχών του αιώνα. Μαζί με τα αδέλφια του, τον Κάρολο και τον Γιώργο Σκούρα, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1910. Τα τρία αδέρφια εγκαταστάθηκαν στο St Louis, του Missouri, που εκείνη την περίοδο ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη στην Αμερική αλλά και ένα βιομηχανικό κέντρο σε πλήρη άνθηση.

Ζώντας με αιματηρές οικονομίες από τους μισθούς που εισέπρατταν εργαζόμενοι σαν εισπράκτορες λεωφορείων και σερβιτόροι σε ξενοδοχεία του κέντρου της πόλης, μέχρι το 1914 τα αδέρφια είχαν καταφέρει να εξοικονομήσουν το ποσό των $ 3.500. Σε συνεργασία με άλλους δύο Έλληνες, τα αδέρφια Σκούρα κατασκεύασαν έναν κινηματογράφο στην οδό Market 1420, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται το Kiel Opera House. Ονόμασαν τον κινηματογράφο τους Ολυμπία, και σύντομα απέκτησαν και άλλες αίθουσες.

Μέχρι το 1924 η εταιρία των αδερφών Σκούρα, η Skouras Brothers Co. του St. Louis είχε κεφάλαια $ 400.000 με περισσότερες από τριάντα τοπικές αίθουσες. Η μεγαλύτερη στιγμή για την αυτοκρατορία Σκούρα, ήρθε το 1926, όταν πραγματοποίησαν το όνειρό τους να χτίσουν ένα παγκόσμιας κλάσης κινηματογραφικό παλάτι στο κέντρο του Σαιντ Λούις, το Ambassador Theater Building, αξίας 5,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Το 1929, μετά το Κραχ του Χρηματιστηρίου, τα τρία αδέρφια πούλησαν το μερίδιό τους στην Warner Brothers και κινήθηκαν ανατολικά, κερδίζοντας εκτελεστικές θέσεις στην κινηματογραφική βιομηχανία, η οποία τότε βρισκόταν στην περιοχή της Νέας Υόρκης.

Από το 1929-1931 κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, ο Σπύρος Σκούρας εργάστηκε ως γενικός διευθυντής της Warner Brothers. Κατά τη διάρκεια αυτών των σκληρών χρόνων, εκμηδένισε τις οικονομικές απώλειες και τελικά τετραπλασίασε τα κέρδη της αλυσίδας. Παρά την επιτυχία αυτή, η επιθυμία του να είναι αφεντικό του εαυτού του και πάλι, τον οδήγησε να εγκαταλείψει οικειοθελώς την εταιρεία. Μετά την παραίτησή του, και για ένα μικρό χρονικό διάστημα, εργάστηκε ως διευθυντής στην Paramount.

Το 1932, τα αδέρφια Σκούρα, ο Κάρολος, ο Σπύρος και ο Γιώργος, ανέλαβαν τη διαχείριση της αλυσίδας Fox West Coast Theater, με πάνω από 500 αίθουσες. Τα στούντιο απειλούνταν με πτώχευση λόγω της Ύφεσης και τα τρία αδέλφια εργάστηκαν για να βοηθήσουν την εταιρεία να επιβιώσει.

Ο Γάμος και η Οικογένεια

Ο Σκούρας απέκτησε πέντε παιδιά με τη σύζυγό του Saroula Bruiglia, τον Πλάτωνα, τον Σπύρο, την Diana, τη Δάφνη και τη Διονυσία. Συγγενής του υπήρξε και ο Αθανάσιος Σκούρας, ιδρυτικό μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζόμενων Νέων, η οποία κατά τη διάρκεια της Γερμανική Κατοχής στην Ελλάδα, ανατίναξε τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ στο κέντρο της Αθήνας.

Η Άνοδος στην Κινηματογραφική Βιομηχανία

Τον Μάιο του 1935, ο Σπύρος Σκούρας ιδρύει την εταιρία Twentieth Century Fox, που προέκυψε από τη συγχώνευση των εταιριών Fox και Twentieth Century Pictures. Ο Σκούρας υπήρξε πρόεδρος της συγχωνευθείσας εταιρείας από το 1942 έως το 1962. Ο Σκούρας υπήρξε επίσης ένας από τους βασικούς μετόχους της 20th Century Fox.

Κατά τη δεκαετία του 1950 τα αδέρφια Σκούρα ελέγχουν πολλές κινηματογραφικές εταιρίες συμπεριλαμβανομένων των εταιριών 20th Century Fox, National Theaters, Fox West Coast Theaters, United Artists Theaters, Skouras Theaters, Magna Corp, και την Todd AO. Το ενεργητικό της εταιρίας των αδερφών Σκούρα το 1952 ανέρχεται σε $ 108 εκατομμύρια, ποσό πολύ μεγαλύτερο από οποιαδήποτε ανταγωνιστική εταιρία ή από την περιουσία άλλων μεγιστάνων του κινηματογράφου, όπως ήταν οι αδερφοί Schencks, οι Warners, οι Shuberts, ή ο επίσης ελληνικής καταγωγής Αλέξανδρος Πανταζής.

Ο Σκούρας ανέλαβε την παραγωγή κλασικών ταινιών όπως το Don’t Bother to Knock, το The Seven Year Itch, το The Hustler, το The King and I, το Gentlemen Prefer Blondes και το The Robe. Σημαντική στιγμή ήταν όταν έφερε στην 20th Century Fox ένα νεαρό άγνωστο μοντέλο την Norma Jean Baker, η οποία έγινε διάσημη σαν το σύμβολο σεξ Marilyn Monroe! Η σχέση τους ήταν ιδιαίτερα στενή, με την διάσημη ντίβα να αναφέρεται σε αυτόν σαν “Papa Skouras”.

Ο Σκούρας κατά τη διάρκεια της θητείας του, αγωνίστηκε να διατηρήσει την επιτυχία της εταιρίας, απέναντι στην επέλαση της τηλεόρασης. Το διαφημιστικό moto της εταιρίας «Movies Better Than Ever» (ταινίες καλύτερες από ποτέ), έγινε πραγματικότητα όταν ο Σκούρας εισήγαγε την τεχνολογική καινοτομία CinemaScope, στην ταινία The Robe. Η μεγάλη σινεμασκόπ οθόνη αύξησε την ελκυστικότητα των ταινιών, και βοήθησε τις αίθουσες να διατηρήσουν το κοινό τους απέναντι στην τηλεόραση. Αυτή η νέα τεχνολογία σύντομα έγινε το πρότυπο του συνόλου της βιομηχανίας.

Tα επόμενα χρόνια

Το αυξημένο κόστος ταινιών όπως η Cleopatra (1963) με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, οδήγησε στην απαίτηση των μετόχων για αλλαγή διοίκησης στη εταιρία, με τον Darryl Zanuck να εκλέγεται πρόεδρος της εταιρείας με τον Σκούρα να παραμένει στην εταιρία σαν πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, αλλά με μειωμένες αρμοδιότητες, μέχρι το 1969.

Παράλληλα με την κινηματογραφική βιομηχανία, ο Σκούρας δραστηριοποιήθηκε στη ναυτιλιακή βιομηχανία, η οποία προσέλκυσε το έντονο ενδιαφέρον των Ελλήνων μεταναστών. Από τη δεκαετία του 1960, η εταιρία του Prudential Lines διέθετε επτά πλοία, δύο δεξαμενόπλοια, και πέντε φορτηγά πλοία. Το 1969, οι Prudential Lines εξαγόρασαν την εταιρία Grace Lines. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Σκούρας αποσύρθηκε από τον κόσμο του κινηματογράφου και αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις του, τις οποίες τελικά ανέλαβε ο γιος του Σπύρος Σκούρας ο νεώτερος.

Ο γιος του Πλάτωνας Σκούρας (1930-2004) υπήρξε παραγωγός πέντε ταινιών, συμπεριλαμβανομένης της ταινίας Francis of Assisi (1961) και της ταινίας Sierra Baron (1958). Ο εγγονός του Σπύρος Σκούρας διετέλεσε σημαίνον στέλεχος του Κινηματόγραφου και της Τηλεόρασης, ενώ η δισέγγονή του Marielle Σκούρας υπήρξε παραγωγός περισσότερων από 25 τηλεοπτικών shows μεταξύτ ων οποίων του rality BeverlyHillsPawn, του καναλιού REELZ channel.

Ο μεγάλος Έλληνας και πρωτοπόρος του κινηματογράφου, πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1971, στο σπίτι του στο Mamaroneck, της Νέας Υόρκης σε ηλικία 78 ετών.

Πηγές

· Spyros Skouras

· Jeanne Koelsh: Stumblings to the Stars

· Η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής ΕΣΠΟ από την αντιστασιακή οργάνωση ΠΕΑΝ: 74 χρόνια μετά

· CinemaScope

· Why Century City Ranks Among the Worst Real Estate Deals in Hollywood History

· (ed.), Spyros P. Skouras, Memoirs (1893-1953). Stanford, 2013.

· Ilias Chrissochoidis (ed.), CinemaScope: Selected Documents from the Spyros P. Skouras Archive. Stanford, 2013.

· Spyros P. Skouras (1893-1971) ερευνητική ιστοσελίδα στο Stanford University.

· Spyros P. Skouras (1893-1971) (video collection)

· Ο μεγάλος αγνοημένος ευεργέτης του έθνους: Η προσφορά του Σπύρου Παναγιώτη Σκούρα από το τιμόνι της θρυλικής Fox

· Ο επισιτισμός της Ελλάδας στην Κατοχή: Στοιχεία από το αρχείο του Σπύρου Σκούρα