Ο Αλέξης Τσίπρας και το αφεντικό του ο Νίκος Παππάς έκαναν λάθη, μεγάλα λάθη, στην επιλογή των βασικών συνεργατών τους, στο να κάνουν εχθρούς χωρίς λόγο και στο να δίνουν μάχες χωρίς σχέδιο, που φυσικά τις χάνουν ανελιπώς.\

 Από τον Αλέξανδρο Δράκο

Στον κόσμο των επιχειρήσεων υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται “worst case scenario”, το οποίο σημαίνει το “χειρότερο σενάριο”. Είναι αυτό που κάνουν συνήθως οι επιχειρηματίες που έχουν μυαλό, πριν κάνουν οποιαδήποτε επένδυση, οποιοδήποτε επιχειρηματικό άνοιγμα. Εξετάζουν δηλαδή ποιο είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί αν όλα πάνε στραβά. Και μελετάνε τρόπους για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, σε στάδια, αν τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Όπως επίσης και τι θα συμβεί αν τα πράγματα πάνε αδιόρθωτα στραβά, που δεν επιδέχονται καμία σωτηρία. Πότε θα σταματήσουν την επένδυση, ώστε  μια λανθασμένη απόφαση, επένδυση κλπ, να μην παρασύρει τα πάντα.

Ένας τρόπος για να εκπαιδευτείς σ` αυτό είναι να μάθεις να παίζεις σκάκι. Για να μπορέσεις να παίξεις σκακι με κάποιες αξιώσεις πρέπει να μπορείς να υπολογίσεις όλες τις δυνατές κινήσεις του αντιπάλου σου και τις δικές σου απαντήσεις σε κάθε κίνηση του, βρίσκοντας λύση για τις πολλές εναλλακτικές που έχεις μπροστά σου. Στην ουσία μελετάς “σενάρια” κινήσεων του αντιπάλου, συνδυασμένα με τις αντίστοιχες δικές σου κινήσεις. Μια δημιουργική σπαζοκεφαλιά, πολύ χρήσιμη και για την προσωπική μας ζωή.

Δεν γνωρίζω αν ο Τσίπρας έπαιξε ποτέ στην ζωή του σκάκι, αλλά αν κρίνω από τον τρόπο που πολιτεύεται μάλλον δεν έχει παίξει. Ή κι αν έχει παίξει δεν έχει μάθει να φτιάχνει εναλλακτικά σενάρια. Ως τώρα οι πολιτικές κινήσεις του Τσίπρα βασίζονται μόνο σε μια κίνηση. Την πρώτη δική του κίνηση, υποθέτοντας επίσης ΄ότι όλα θα πάνε κατ` ευχήν. Γι αυτό δεν είχε και ποτέ του εναλλακτικές στρατηγικές. Στην χθεσινή του συνέντευξη στην Guardian παραδέχτηκε ότι στην διάρκεια της δικυβέρνησης του έκανε “λάθη, μεγάλα λάθη”-μια φράση που θα του μείνει- και λάθη σημαντικά στην επιλογή των βασικών συνεργατών του.

Όλα όμως έχουν την εξήγηση τους. Ο Αλέξης Τσίπρας “ανδρώθηκε” πολιτικά μέσα από τις καταλήψεις. Το περιβάλλον των σχολικών καταλήψεων είναι το περιβάλλον μια πρώιμης πολιτικοποίησης. Είναι εκεί που τα νέα παιδιά έρχονται σε επαφή με κάποιες πολιτικές ιδέες. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολιτικοποίηση απαρχαιωμένου τύπου, όπου οι νεαροί επίδοξοι “ηγέτες” επαναλαμβάνουν κάποιες πολιτικές ιδέες των αρχών του 20ου αιώνα, με “επαναστατικό” άερα, που συνήθως είναι εκτός τόπου και χρόνου στην εποχή μας. Μέσα σ` αυτό το περιβάλλον ένας νέος άνθρωπος με το γοητευτικό παρουσιαστικό του Αλέξη Τσίπρα και με το επικοινωνιακό του χάρισμα κατάφερε εύκολα να ξεχωρίσει. Ήταν ο μονόφθαλμος απέναντι στους τυφλούς. Το ίδιο επίσης συνεχίστηκε και στα φοιτητικά του χρόνια. Είναι εκεί και με αυτόν τον τρόπο που πείστηκε και ο ίδιος από τις διαστρεβλωμένες κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά ιδέες του, και έμαθε να τις θεωρεί σωστές.

Ήταν στην συνέχεια ο εύκολος τρόπος που αναρριχήθηκε στην ηγεσία του κόμματος του και το ικανοποιητικό ποσοστό που πήρε σαν υποψήφιος Δήμαρχος της Αθήνας. Αυτή η ευκολία που αναρριχήθηκε, ήταν που του έδωσε την πεποίθηση ότι μπορεί εύκολα να κερδίζει ότι βάλει στο μυαλό του. Ο ίδιος την εποχή που βάδιζε ακάθεκτος προς την εξουσία πρέπει να είχε σχηματίσει την ιδέα πως ήταν κάποιο είδος πολιτικού “Μεσία” που η επιθυμίες του απλώς θα έφταναν για να πετύχει ότι έβαζε στο μυαλό του. Ήταν η εποχή που νόμιζε πως “μόνο και να τους τα πεις αυτά (δηλαδή ότι δεν πληρώνεις τα χρέη σου) θα σου δώσουν ότι ζητήσεις”. Ήταν η εποχή που ήταν περιστοιχισμένος από τύπους σαν τον Βαρουφάκη που του έλεγε πως θα φτιάξει ένα εναλλακτικό σύστημα πληρωμών, από τον Λαφαζάνη που του έλεγε πως θα εξασφαλίσει δάνεια από τη Ρωσία και από την Κϊνα και από τον Καμμένο που του έλεγε πως θα κάνει ομόλογα την προσεχή εξόρυξη υδρογονανθράκων.

Ο κόσμος των επιχειρήσεων, ο κόσμος των δανειστών και ο κόσμος των ηγετών της Ευεωπαϊκής Ένωσης, είναι ο κόσμος των ανθρώπων που έχουν τουλάχιστον δυο μάτια-όταν δεν έχουν τέσσερα. Ο Τσίπρας βρέθηκε σ` αυτόν τον κόσμο με διάθεση συγκρουσιακή εντελώς απροετοίμαστος. Παρέμεινε μονόφθαλμος με αντιπάλους που είχαν δυο και συχνά υτέσσερα μάτια. Με την αλαζονεία της πρόφατης τότε εκλογικής του νίκης, είχε την εντύπωση πως η ετυμηγορία του ελληνικού λαού, ήταν ερκετή από μόνη της, να κάνει τους δανειστές να υποχωρήσουν και ίσως-γιατί όχι-να μπορούσε αυτός μόνος του να αλλάξει τις διεθνείς ισορροπίες και το διεθνές περιβάλλον. Του ήταν τότε δύσκολο να κατανοήσει πως οι άνθρωποι που είχε απέναντι του, οι υπόλοιποι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαν κι αυτοί εκλεγεί από τους λαούς τους. Και που δανείζονταν από την διεθνή αγορά, με επιτόκιο 3-5% για να δανείσουν τον ίδιο με 1-1,5%.

Αν δει τώρα αυτά που έλεγε τότε ο Τσίπτας το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης του, θα υποθέσει πως έχει να κάνει με έναν άνθρωπο, ελαφρώς- έως και πολύ- εκτός λογικής. Όπως είπε και ο ίδιος στην συνέντευξη του στον Guardian ήταν τελείως ανέτοιμος ακόμη για να αντιμετωπίσει αυτά που αντιμετώπισε όταν  βρέθηκε στην καρέκλα του πρωθυπουργικού γραφείου.

Τρία είναι τα κύρια λάθη- μεγάλα και συνεχή- που κάνει στην ως τώρα πρωθυπουργική του θητεία, ο Τσίπρας. Οι λάθοςεπιλογές σε βασικούς του συνεργάτες, οι μάχες και οι συγκρούσεις χωρίς καμιά προετοιμασία, που ως τώρα καταλήγουν σε ήττες και η ανάγκη να καταλογίσει σε κάποιους “αόρατους εχθρούς” τις ήττες που οφείλονται σε δικά του λάθη. Είναι εξ άλλου στην νοοτροπία της αριστεράς να ψάχνει για “εχθρούς”.

Ο βασικός συνεργάτης του Τσίπρα και απέναντι στον οποίο έχει μια συμπεριφορά “υποτακτικού”, είναι ο Νίκος Παππάς και εμμέσως ο πατέρας του τελευταίου ο Στέλιος Παππάς, που ψυχολογικά υπερέχει του γιου του. Ο Νίκος Παππάς ήταν εκείνος που τον βοήθησε να απαλλαγεί από τον Βαρουφάκη, όταν ο κόμπος έφτασε στο χτένι, αλλά και εκείνος που τον παρέσυρε σ` ένα μεγάλο στρατηγικό λάθος. Που ήταν και σημείο “καμπής” στις εσωτερικές ισορροπίες.  Ήταν η περσινή έμπνευση του Νίκου Παππά να δημιουργήσει ένα καινούργιο περιβάλλον στα Μέσα Ενημέρωσης. Θεμιτό αυτό μέχρι κάποιου σημείου για μια κυβέρνηση να θέλει να δημιουργήσει ένα φιλικό γι αυτήν περιβάλλον ενημέρωσης, αν και ελάχιστα δημοκρατικό. Είναι η επιλογή που κάνουν οι κυβερνήσεις που αλοιθωρίζουν προς τον ολοκληρωτισμό, όπως το καθεστώς Ερντογάν για παράδειγμα. Ο τρόπος όμως που επιχείρησε να το κάνει ήταν περισσότερο και από ερασιτεχνικός. Ήταν στα όρια της παιδικής αφέλειας. Με ένα νόμο τελείως αντισυνταγματικό, που όπως ήταν φυσικό κατέπεσε στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Ακόμη πιο ενδεικτική για την έλλειψη ευθυκρισίας ήταν η επιλογή των καινούργιων επίδοξων καναλαρχών. Δηλαδή του Καλογρίτσα και του Σαββίδη . Με τον άκομψο και μάλλον προσβλητικό τρόπο που χειρίστηκε το θέμα εκείνης της ανεκδιήγητης δημοπρασίας κατάφερε να στρέψει εναντίον του και επιχειρηματίες που είχαν αν όχι θετική, τουλάχιστον ουδέτερη στάση απέναντι του. Όπως τον Βαγγέλη Μαρινάκη που ως τότε η σχέση του με την Κυβέρνηση ήταν μάλλον καλή και τον Βαρδινογιάννη που είχε ξεκινήσει αρχικά με θετική διάθεση απέναντι στο Τσίπρα. Είναι ενδεικτική για την αλλαγή του κλίματος η πρόσφατη αγωγή που κατέθεσε το Star κατά του Νίκου Παππά για διαφυγόντα κέρδη. Ο Βαρδινογιάννης δεν έχει ανάγκη τα 32,4 εκατομμύρια της αγωγής, ιδίως αφού πρόκειται για διαφυγόντα κέρδη. Δίνει απλώς ένα σήμα. Ένα σήμα με σημασία και με μεγάλες πιθανές επιπτώσεις. Ο Νίκκος Παππάς, που μάλλον δεν αντιλαμβάνεται την βαρύτητα αυτού του “σήματος” και του τιο μπορεί να σημάνει ια το μέλλον, απάντησε με το συνηθισμένο ειρωνικό και απαξιωτικό του ύφος. Το μέλλον θα δείξει αν πρόκειται για ένα ακόμη κεφαλαιώδες λάθος εκτίμησης.

Ακόμη πιο ακατανόητη είναι η επίθεση κατά της Δικαιοσύνης. Η Δικαιοσύνη μπορεί να έχει πολλά προβλήματα, αλλά δεν είναι δουλειά τηυς Κυβέρνησης να κάνει και το δικαστή. Είναι δύσκολο να βρει κανείς το σκεπτικό πίσω από αυτήν επιθετικότητα, που την “νομιμοποίησε” ο ίδιος ο Τσίπρας με εκείνο το τραγικό που είπε “υπάρχουν κάποια θεσμικά εμπόδια αλλά θα τα παρακάμψουμε”. Είναι άραγε άλλη μια επιδειξη ολοκληρωτικών τάσεων; είναι γιατί ανακάλυψαν έναν ακόμη “ταξικό εχθρό” κατάλληλο για να διαγείρει το αριστερό ακροατήριο τώρα που στις δημοσκοπήσεις έχει πάρει την κάτω βόλτα; ή είναι γιατί φοβούνται κάποια πιθανά προβλήμτα που θα προκύψουν στο μέλλον; Εκείνο που φαίνεται προς το παρόν είναι η επιλογή μιας ακόμα μάχης χωρίς σχέδιο.

Ο ίδιος ο Τσίπρας όπως φαίνεται και από την χαμηλών τόνων συνέντευξη στην Guardian, μοιάζει να αντιλαμβάνεται τα λάθη του, αλλά πολύ κατόπιν εορτής. Διατηρεί ακόμη ένα μέρος της επικοινωνιακής γοητείας του, μεγάλο προσόν σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, που οι ψηφοφόροι δεν χρησιμοποιούν πάντα την λογική τους.

«Όταν ήρθα σε αυτό το γραφείο, δεν είχα καμία εμπειρία ή αίσθηση πόσο μεγάλες θα ήταν οι καθημερινές δυσκολίες», παραδέχθηκε στην συνέντευξη του, τονίζοντας πως «νομίζω ότι τώρα έχω μια πολύ διαφορετική εικόνα από αυτή που είχα αρχικά».

Ακόμα η εικόνα που έχει μπροστά του είναι παραμορφωμένη, από τις παλιότερες ιδεοληψίες, αν και ο ίδιος είναι σημαντικά αλλαγμένος. Παραμένει ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στα χρόνια της κρίσης και ο χρόνος που έχει μπροστά του μέχρι τις εκλογές θα δείξει πόσα έμαθε από τα λάθη του.