Τι επισημαίνει η αμερικανική εταιρία αναλύσεων για τον αιματηρό κύκλο βίας
Από τον RyanBohl, αναλυτή του Stratfor σε θέματα Μέσης Ανατολής & Βόρειας Αφρικής
Άλλος ένας γύρος διαδηλώσεων στη Γάζα – που πυροδότησε το άνοιγμα της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ στις 14 Μαΐου και η 70η επέτειος της «nakba» ή αλλιώς «καταστροφή», ο παλαιστινιακός όρος για τον εκτοπισμό τους κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1948 που ακολούθησε η δημιουργία του Ισραήλ – επισημαίνει πόσο έχει αλλάξει και πόσο, με πολλούς τρόπους, δεν έχει (αλλάξει). Κανείς δεν περιμένει να αλλάξουν σύνορα, να μετατοπιστούν γρήγορα οι συμμαχίες ή η ειρηνευτική διαδικασία ξαφνικά να αυξήσει ταχύτητα. Με φόντο τον πολύ γνωστό σε όλους κύκλο αναταραχών και βίας, νέες ευκαιρίες – και νέοι κίνδυνοι – περιμένουν τους παλιούς παίκτες.
Σε ένα ευρύτερο επίπεδο, το παλαιστινιακό ζήτημα εδώ και πολύ καιρό αποτελεί έναν τρόπο για τους περιφερειακούς ηγέτες να κερδίσουν ή να στηρίξουν τη νομιμότητά τους στο εσωτερικό και να διεκδικήσουν την ηγεσία στον μουσουλμανικό κόσμο. Όμως, κατά την τελευταία δεκαετία, οι αργά κινούμενες δυνάμεις ανασχημάτισαν τον τρόπο με τον οποίο απορρέει η νομιμότητα από το παλαιστινιακό ζήτημα, καθώς επίσης και πόση αξία βλέπουν τα διάφορα κράτη, στην προσπάθειά τους να αποτελούν τους ηγέτες των μουσουλμάνων της περιοχής.
Η πιο πιθανή αιτία αυτής της τελευταίας κρίσης στη Γάζα είναι οικονομική και πολιτική. Η οικονομία της Γάζας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Οι ξένες δυνάμεις έχουν μειώσει ουσιαστικά τη βοήθεια προς τη φτωχή αυτή περιοχή, οι διακοπές παροχής ενέργειας συχνά διαρκούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, με τα νοσοκομεία να μην μπορούν να εγγυηθούν για την ηλεκτρική ενέργεια και υπάρχει έλλειψη σχολείων. Επιπλέον, η πολυδιαφημισμένη συμφωνία ενότητας μεταξύ της Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Γάζα, και της Φατάχ, η οποία ελέγχει τη Δυτική Όχθη, δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια λειτουργική κυβέρνηση. Εκτός των Παλαιστινιακών εδαφών, τα κράτη προσπαθούν να επωφεληθούν από την κρίση ή να προστατευθούν από αυτήν, ακόμη και όταν προσφέρουν λίγες εφαρμόσιμες λύσεις.
Για το Ιράν, αυτή η κρίση στη Γάζα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες σε σχέση με τις προηγούμενες. Οι Παλαιστίνιοι αισθάνονται παρατημένοι από μεγάλο μέρος του κόσμου, ακόμη και από την κυβέρνησή τους, την Παλαιστινιακή Αρχή. Φαίνεται ότι υπάρχουν λίγοι που θα ορθώσουν το ανάστημά τους στο Ισραήλ. Αλλά το Ιράν μόλις είχε μια ανοιχτή μάχη με το Ισραήλ, έστω και αν εξελίχθηκε στην πρώτη σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών. Με κατηγορίες από το εσωτερικό για σπατάλες σε εξωτερικές περιπέτειες, οι ηγέτες του Ιράν βρίσκουν πολιτική αξία, δείχνοντας ότι η ανάπτυξή τους στο εξωτερικό τοποθετεί τους πυραύλους της Ισλαμικής Δημοκρατίας όπου πρέπει. Η κρίση υπονομεύει επίσης τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούτ Αμπάς, ο οποίος βοήθησε στην εξουδετέρωση της ιρανικής επιρροής στη Δυτική Όχθη σε συνεργασία με το Ισραήλ. Για να αποδυναμωθεί ο Αμπάς (πρέπει) να ανοίξει μια πόρτα για τη Χαμάς – και πίσω από τη Χαμάς, το Ιράν.
Υπό αυτή την έννοια, το Ιράν συναγωνίζεται την Τουρκία, όπου ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποιεί την κρίση της Γάζας για να ενισχύσει τα δικά του μουσουλμανικά διαπιστευτήρια. Οι εκλογές που προκήρυξε ο Ερντογάν έρχονται τον Ιούνιο και ο πρόεδρος δεν είναι βέβαιος ότι θα κερδίσει. Για να πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση, πρέπει να πείσει τους θεοσεβούμενους Τούρκους ότι η θρησκευτική του ρητορική έχει νόημα. Προσφέροντας βοήθεια στη Γάζα και διακόπτοντας τους διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ, ο Ερντογάν μπορεί στο εσωτερικό να κερδίσει πόντους σε πολιτικό επίπεδο. Μακροπρόθεσμα, η Τουρκία, με ή χωρίς τον Ερντογάν, μπορεί ακόμη να βρει δικαιολογία στο παλαιστινιακό ζήτημα να διαδραματίσει καταστροφικό ρόλο στις ελπίδες του Ισραήλ να εκμεταλλευτεί τα άφθονα πεδία υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου, εάν η σχέση της Άγκυρας με το Ισραήλ γίνει αρκετά αρνητική.
Για το Κατάρ, η χώρα –που βρίσκεται σε αποκλεισμό- έχει μια ευκαιρία να ανακτήσει μέρος της χαμένης επιρροής της. Ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος προστάτης της Γάζας, δίνοντας δισεκατομμύρια, αλλά με την αυστηρότητα του αποκλεισμού από την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και χτυπημένη από τις κατηγορίες των Σαουδάραβων και των Εμιράτων ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία της Χαμάς, το Κατάρ συγκρατήθηκε. Τώρα η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα και η παν-ισλαμική καταδίκη της Ισραηλινής χρήσης δύναμης που σκότωσε τουλάχιστον 59 Παλαιστίνιους διαδηλωτές στα σύνορα της Γάζας στις 14 Μαΐου, μπορεί να ανοίξει την πόρτα στο Κατάρ για να αποκαταστήσει κάποια από αυτή την υποστήριξη και να επιστρέψει λίγη από τη λάμψη στη φήμη του ως μια μικρή δύναμη πέρα από το γεωπολιτικό του βάρος.
Για τη Σαουδική Αραβία και πολλά από τα κράτη του Αραβικού Κόλπου, το παλαιστινιακό αποτελεί μια ανεπιθύμητη αναστάτωση από μια εκκολαπτόμενη συμμαχία με το Ισραήλ που συνενώνεται γύρω από τον αμοιβαίο φόβο για το Ιράν. Κάποιοι ηγέτες του Κόλπου αποκτούν περισσότερη νομιμότητα στο εσωτερικό, ικανοποιώντας το αντι-Ισραηλινό λόμπι. Οι πολίτες αυτοί του Περσικού Κόλπου που είναι σφόδρα ενάντια στο Ισραήλ, βρίσκονται την ίδια στιγμή ολοένα και περισσότερο ενάντια στις μοναρχίες τους, όπως επίσης και τα μέλη της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους. Για τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, το Ισραήλ αντιπροσωπεύει εμπορικές και αμυντικές ευκαιρίες – ιδιαίτερα εναντίον του Ιράν – οι οποίες έχουν μεγαλύτερη αξία από ότι (έχει) η λάμψη της αντίδρασης κατά του Ισραήλ.
Τέλος, για το ίδιο το Ισραήλ, η κρίση στη Γάζα δεν αποτελεί πλέον την πρωταρχική αμυντική πρόκληση. Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι το Ιράν και τι θα μπορούσε να κάνει καθώς χτίζει την επιρροή του στη Συρία και θέτει σε κίνδυνο τα βόρεια σύνορα του Ισραήλ. Από τώρα και στο εξής, υπάρχει μικρός κίνδυνος ότι η χρήση βίας από το Ισραήλ στα σύνορα της Γάζας θα οδηγήσει σε σημαντική διπλωματική ή οικονομική ανατροπή, όχι με τις Ηνωμένες Πολιτείες που στέκονται σταθερά πίσω του. Ακόμη και ο κίνδυνος μιας άλλης ιντιφάντα δεν θα πειράξει το Ισραήλ, αν οι διαδηλώσεις εξαπλωθούν στη Δυτική Όχθη. Έχοντας περάσει χρόνια προετοιμασίας για αυτό το σενάριο, το Ισραήλ βρίσκεται σε καλύτερη θέση από ποτέ να αποφύγει μια τέτοια πρόκληση.
Η βασική σύγκρουση – των Ισραηλινών εναντίον των Παλαιστινίων, δύο λαών σε μια γεμάτη από κόσμο γη, που δεν μπορούν να συμφωνήσουν στους ρόλους τους μέσα σε αυτήν – εξασφαλίζουν ότι αυτός ο πρόσφατος γύρος διαδηλώσεων και βίας δεν θα είναι ο τελευταίος. Αλλά ενώ η σύγκρουση μπορεί να επαναληφθεί με γνωστούς τρόπους, το γεωπολιτικό νόμισμα που οι περιφερειακές δυνάμεις μπορούν να κερδίσουν – ή να διακινδυνεύσουν – στη μάχη θα αλλάξει, ως απάντηση στις δικές τους ανάγκες.
